Blog

Da bismo u potpunosti mogli da razumemo kompleksne procese oplodnje i embriogeneze, moramo se osvrnuti na osnovu građe ženskih polnih organa.

Ženske polne organe možemo podeliti na: spoljašnje genitalne organe (vulva) i unutrašnje genitalne organe. Unutrašnji genitalni organi su smešteni u maloj karlici, iza mokraćne bešike a ispred debelog creva. Njih čine: vagina, uterus, jajovodi i ovarijumi. (Slika 2.1.)

A . VAGINA:

Predstavlja šuplji organ koji se sa svojim donjim krajem (ostium vaginae) otvara u vaginalni vestibulum (spoljašnu sredinu) a gornjim krajem formira slepo zatvoreni prostor (fornix vaginae) na mestu kontakta sa grlićem materice. (slika 2.2.)

Vagina ima dva zida, prednji i zadnji, kao i dve lateralne ivice. Treba napomenuti da zadnji deo fornixa vagine je u neposrednom kontaktu sa Duglasovim (Duoglas) špagom, čime je dostupan palpaciji i punkciji. (slika 2.3.)

B. MATERICA (uterus):

Takođe predstavlja šuplji organ, smešten u maloj karlici i to u šupljini koja se naziva cavum pelvis subperitoneale. Ispod njega se nalazi vagina, a iznad je pokriven vijugama tankog creva i sigmoidnog kolona. Ispred se nalazi mokraćna bešika a pozadi rektum. (slika 2.2.)

Na materici razlikujemo: materični vrat (cervix uteri), materično suženje (isthmus uteri), materično telo (corpus uteri)  i materično dno (fundus uteri). (slika 2.4.)

Materični vrat (cervix uteri)

 Predstavlja najniži deo materice i prema svojoj lokaciji delimo ga na dva dela: supravaginalni (portio supravaginalis, nalazi se iznad vagine) i vaginalni deo (portio vaginalis, „uronjen u vaginu“).  

Cervikalni kanal (centralni kanal) prolazi čitavom dužinom cerviksa i povezuje vaginalnu šupljinu sa materičnom šupljinom. Otvor ka vagini je spoljašnji orificijum,  a otvor ka materičnom telu je unutrašnji orificijum. (slika 2.5.)

Zid cerviksa uterusa je sastavljen iz tri sloja: mukoza, mišićni sloj i serozni sloj. Mukozni sloj je posebno zanimljiv jer ga grade dve vrste epitela: jednoredni cilindrični epitel (prekriva cervikalni kanal, endocerviks) i pločastoslojeviti epitel bez orožavanja (prekriva deo cerviksa koji se otvara ka vagini, ektocerviks). (slika 2.6.)

Mesto prelaska jednog epitela u drugi naziva se  skvamo-kolumnalni prelaz i njegova lokalizacija zavisi od starostne dobi žene.

1. Germinativna dob (doba polne zrelosti) – granica je na egzocerviksu.
2. Klimakterijum – granica je na spoljašnjem orificijumu.
3. Senijum – granica je u endocerviksu.

Poznavanje ovoga je od izuzetnog značaja jer se baš na ovom mestu razvija karcinom grlića materice. (slika 2.7.)

Materično telo (corpus uteri)

Materična šupljina (cavitas uteri) predstavlja trouglastu šupljinu, koja svojim jednim vrhom se završava u istmusu (canalis isthmi) dok sa svoja druga dva ugla gradi materične rogove (cornu uteri) koji predstavljaju mesto komunikacije između materice i jajovoda.

Zid tela materice je u proseku debljine oko 20 mm i sastoji se iz tri sloja: endometrijum, miometrijum i perimetrijum. (slika 2.8.)

C. JAJOVOD (tuba uterina)

Tuba uterina (salpinx) predstavlja cevastu strukturu koja povezuje matericu sa jajnikom. Osnovna uloga joj je da omogući prolaz jajne ćelije do materice. Takođe, ona je mesto na kom najčešće dolazi do oplodnje.

Anatomski se može podeliti na četiri dela: materični deo (pars uterina tubae uterine), suženje (isthmus tubae uterinae), ampula i infundibmum. Preko materičnog dela se otvara u cavitas uteri a preko infundibuluma u pelvičnu duplju. (slika 2.9.)

Na krajevima infundibuluma se nalaze fimbrije, končaste strukture koje omogućavaju jajnoj ćeliji da nakon ovulacije dospe u jajovode.

Histološki gledano, tuba uterina je sastavljena iz tri sloja: mukoza, mišićni sloj, seroza. Mukoza ima veliki broj mukusnih prevoja koji ispunjavaju šupljinu jajovoda. Šupljina je obložena jednorednim cilindričnim epitelom kojeg čine dve vrste ćelija: ćelije sa cilijama – njihovim pokretima se omogućava kretanje jajne ćelije put uterusa, sekretorne ćelije – luče sekret koji sadrži hranljive materije, ključne za ishranu kako jajne ćelije tako i spermatozoida. (slika 2.10.)

D. JAJNIK (ovarium)

Predstavlja reproduktivni ali i endokrini organ žene. Takođe je smešten u maloj karlici i to u ovarijalnoj jami (fossa ovarica). Jajnik ima dve ivice: prednju (margo mesoovaricus) i zadnju (margo liber). Takođe ima dve strane: spoljašnja (facies lateralis) i unutrašnja (facies medialis), kao i dva pola: tubarni (extremitas tubaria) i uterini (extremitas uterina)

Histološki gledano ovarijum ima svoj epitel i stromu. Epithelium ovarii čini epitelni omotač, sastavljen od jednorednog cilindričnog epitela koji prekriva čitav jajnik. Stroma se može podeliti na dva dela:

1. Kora (cortex ovarii) – predstavlja površniji deo jajnika u kom se nalaze folikuli u različitim stadijumima razvića (više o ovome u narednom poglavlju o menstrualnom ciklusu)
2. Vaskularna zona (zona vasculosa) – predstavlja središnji deo ovarijuma u kom se nalaze krvni sudovi, glatke mišićne ćelije i vezivno tkivo. (slika 2.11.)