Donje partije urinarnog sistema (mokraćna bešika, ureter) i donje partije gastrointestinalnog trakta (rektum, analni kanal) vode poreklo od zajedničke strukture koja se naziva kloaka.
Kao što smo već i pominjali u prethodnim lekcijama, primitivno crevo nastaje od endoderma nakon latero-lateralnog i kaudo-kranijalnog savijanja ploda. Ono se jasno može razdvojiti na prednje, srednje i zadnje crevo.
Za ovu temu, od izuzetnog značaja je zadnje crevo. Na njenom najkaudalnijem delu nalazi se kloaka, koja se slepo završava kloakalnom membranom.
Pregrađivanje kloake
Direktnu komunikaciju sa kloakalnom šupljinom imaju zadnje crevo i alantois. Između ovih struktura postoji urorektalni septum.
Ćelije septuma proliferišu i svojim rastom uranjaju u kloakalnu šupljinu. Na ovaj način je postepeno razdeljuju na prednji i zadnji deo.
Rast septuma se završava stupanjem u kontakt sa kloakalnom membranom. Tada je kloakalna šupljina u potpunosti podeljena na: analni kanal i urogenitalni sinus. Dok je sama kloakalna membrana podeljena na: urogenitalnu membranu i analnu membranu. (slika 1.)
Urogenitalni sinus
Novonastali urogenitalni sinus se nalazi ventralno u odnosu na analni kanal. Kaudalno se završava urogenitalnom membranom a kranijalno se nadovezuje na alantois. Njegov dorzalni (zadnji zid) je mesto na kom se završavaju mezonefrični (Wolfovi) duktusi.
U odnosu na Wolfove duktuse, urogenitalni sinus se sastoji iz tri dela: Urinarna zona, pelvična zona i genitalna zona. (slika 2.)
Urinarna zona se još naziva i vezikouretralna zona i predstavlja najkranijalniji region. Nalazi se iznad ostiuma (otvora) mezonefričnog duktusa i nadovezuje se na alantois.
Pelvična zona je regija u kojoj se otvaraju mezonefrični duktusi. Genitalna zona tj. kaudalna zona se nalazi ispod mezonefričnog ostijuma i završava se urogenitalnom membranom.
Dalji razvoj donjih partija urinarnog trakta zavisi od pola ploda. Ono što je zajedničko za oba pola jeste nastanak mokraćne bešike. U toku njenog razvoja, dolazi do obliteracije alantoisa i nastaje urahus.
Mokraćna bešika i ureteri
Pre nego što se osvrnemo na razvoj uretre, treba napomenuti proces stvaranja komunikacije između mokraćne bešike i uretera.
Kao što je već napomenuto, ureter nastaje iz ureteričnog pupoljka. Ova struktura je porekla mezonefrićkog tj. Wolfovog duktusa, koji se završava na zadnjem zidu buduće mokraćne bešike.
Daljim rastom, i sam ureterični pupoljak stupa u kontakt sa mokraćnom bešikom i na tom mestu se formira ampula. Ampula ubrzo iščezava, a ureteri i Wolfovi kanali zauzimaju konačan položaj. (slika 3.)
Urniarni trakt muškaraca
Kod muškaraca, urinarna zona je ključna za razvoj mokraćne bešike (vesica urinaria) kao i gornji deo prostatične uretre (urethra masculina pars prostatica). Pelvična zona urogenitalnog sinusa, biće ključna za razvoj donjeg dela prostatične uretre. (slika 4.)
Ostali delovi muške uretre nastaju iz genitalne zone koja se u ovom slučaju naziva i falusna zona.
Urinarni trakt žene
Razvoj ženskog urinarnog trakta je nešto drugačiji, može se reći i jednostavniji. Sve strukture, kako mokraćna bešika tako i uretra (urethra feminina) vode poreklo od urinarne zone. (slika 5.)
Pelvična i genitalna zona se u toku razvića odvajaju od urinarne zone i od njih nastaje deo ženskog reproduktivnog sistema.
